Lịch sử hình thành và phát triển
Bộ môn Mạng và Truyền thông máy tính được thành lập vào năm 2004 với hai nhiệm vụ trọng tâm là giảng dạy các học phần thuộc ngành Mạng máy tính và Truyền thông dữ liệu ở bậc đại học và sau đại học, đồng thời thực hiện các nghiên cứu tiên tiến trong lĩnh vực chuyên môn. Trải qua hơn hai thập kỷ xây dựng và phát triển, bộ môn đã quy tụ được một đội ngũ cán bộ vững mạnh, với nhiều giảng viên từng được đào tạo tại các viện, trường đại học uy tín trên thế giới. Hiện nay, đội ngũ cơ hữu của bộ môn bao gồm 1 Phó giáo sư, 5 tiến sỹ và 4 thạc sỹ, với chuyên môn sâu rộng bao quát nhiều lĩnh vực từ Điện toán đám mây, chuyển đổi số doanh nghiệp (TS. Dương Lê Minh, TS. Hoàng Xuân Tùng) đến Mạng không dây di động, IoT (PGS. TS. Nguyễn Hoài Sơn, TS. Nguyễn Ngọc Tân) và tính toán co giãn hiệu năng cao (TS. Phạm Mạnh Linh). Công tác lãnh đạo bộ môn qua các thời kỳ đã được đảm nhiệm bởi những nhà giáo, nhà khoa học uy tín như NGND. PGS. TS. Hồ Sĩ Đàm, PGS. Nguyễn Quốc Toản, PGS. TS. Đỗ Trung Tuấn, PGS. TS. Bùi Thế Duy, và PGS. TS. Nguyễn Hoài Sơn. Hiện nay, bộ môn được dẫn dắt bởi TS. Dương Lê Minh trong vai trò Chủ nhiệm Bộ môn và TS. Trần Trúc Mai là Phó chủ nhiệm bộ môn. Bên cạnh đội ngũ cơ hữu, bộ môn còn có sự đóng góp của nhiều thế hệ giảng viên kỳ cựu như GS. Nguyễn Văn Ngọ, PGS. TS. Nguyễn Đình Việt, PGS. TS. Ngô Diên Tập, những người đã đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển của bộ môn. Để nâng cao năng lực, bộ môn tích cực mở rộng hợp tác nghiên cứu với nhiều phòng thí nghiệm của các trường đại học lớn trên thế giới như Đại học British Columbia (Canada), Đại học Paris Sud 11 (Pháp), Đại học North Carolina tại Charlotte (Mỹ), Đại học Massachusetts Boston (Mỹ), Viện khoa học và công nghệ tiên tiến Nhật Bản (JAIST), và Đại học Liverpool (Vương quốc Anh). Với nền tảng vững chắc và định hướng rõ ràng, Bộ môn Mạng và Truyền thông máy tính đang tiếp tục phấn đấu để trở thành một trong những địa chỉ giảng dạy và nghiên cứu hàng đầu tại Việt Nam.
Công tác đào tạo
Công tác đào tạo là một trong những nhiệm vụ cốt lõi của Bộ môn Mạng và Truyền thông máy tính. Các giảng viên của bộ môn đảm nhận giảng dạy nhiều học phần cơ sở ngành và chuyên ngành cho bậc đại học và sau đại học, tích cực hướng dẫn sinh viên, học viên thực hiện các đồ án tốt nghiệp, luận văn và luận án. Bộ môn cũng đóng vai trò chủ chốt trong việc xây dựng và liên tục cập nhật các chương trình đào tạo, đảm bảo nội dung và đề cương học phần luôn phù hợp với chuẩn đầu ra và đáp ứng nhu cầu thực tiễn của thị trường lao động. Đặc biệt, bộ môn chú trọng đầu tư vào các bài giảng thực hành theo chuẩn công nghiệp, giúp sinh viên trang bị kỹ năng vững chắc, qua đó luôn được các đơn vị tuyển dụng đánh giá cao. Một dấu mốc quan trọng là vào năm 2012, đề án mở ngành đào tạo liên ngành Truyền thông và Mạng máy tính, do cán bộ của bộ môn phối hợp với khoa Điện tử Viễn thông xây dựng, đã được Đại học Quốc gia Hà Nội phê duyệt. Đến năm 2020, bộ môn tiếp tục cho ra mắt chương trình đào tạo Mạng máy tính và Truyền thông dữ liệu chất lượng cao theo Thông tư 23 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tới năm 2025, chương trình đào tạo có một sự thay đổi lớn, với nền tảng chuyên môn được xây dựng dựa trên tham khảo từ chương trình Electrical Engineering and Computer Science của Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), Hoa Kỳ, nhằm trang bị cho sinh viên kiến thức nền tảng vững chắc và năng lực cạnh tranh toàn cầu. Tính đến năm 2025, ngành đã tuyển sinh được 14 khóa, với quy mô trung bình khoảng 60 sinh viên mỗi khóa. Hoạt động biên soạn sách và giáo trình cũng được chú trọng với các ấn phẩm tiêu biểu như “Mạng máy tính” (ThS. Hồ Đắc Phương, 2008), “Giáo trình Thực hành mạng Windows 2000 server” (ThS. Ngô Lê Minh, 2007) và chương sách về phân tích dữ liệu lớn trong sách chuyên khảo của nhà xuất bản CRC Press (TS. Phạm Mạnh Linh, 2021).
Công tác nghiên cứu
Với mục tiêu thúc đẩy sự phát triển khoa học công nghệ, các cán bộ của bộ môn đã và đang triển khai nhiều công trình nghiên cứu theo ba định hướng chính: Điện toán đám mây, Mạng không dây di động, và các ứng dụng mạng thế hệ mới. Trong lĩnh vực Điện toán đám mây, các nghiên cứu không chỉ dừng lại ở tích hợp Cloud-Fog-Edge và co giãn tài nguyên mà còn mở rộng sang các hướng đi mới như Điện toán phi máy chủ (Serverless Computing), Điện toán đám mây xanh bền vững, và ứng dụng đám mây cho Trí tuệ nhân tạo tạo sinh. Ở lĩnh vực mạng không dây di động, bên cạnh các công nghệ nền tảng cho mạng 5G/6G như kiến trúc truy nhập vô tuyến mở (O-RAN) và truyền thông dựa trên ngữ nghĩa (Semantic Communications), bộ môn còn tiên phong nghiên cứu các giải pháp đột phá như mạng không dây xanh, bao gồm truyền thông tán xạ ngược và thu hoạch năng lượng, cùng với các khái niệm tương lai như Internet Lượng tử. Các ứng dụng mạng thế hệ mới cũng được đẩy mạnh, tập trung vào các hệ thống IoT thực tiễn cho nông nghiệp thông minh, giao thông và theo dõi sức khỏe. Từ năm 2015 đến 2025, nhiều đề tài nghiên cứu trọng điểm từ cấp Đại học Quốc gia đến cấp trường đã và đang được triển khai, giải quyết các bài toán cấp thiết như “Mô phỏng nhiệt độ trong nhà thông minh dựa trên dữ liệu mạng cảm biến” (QG.16.30), “Phát hiện bất thường của các thiết bị IoT trong môi trường nhà thông minh” (QG.21.30), kiểm soát truy cập cho hệ thống đám mây doanh nghiệp (CN21.19), ứng dụng IoT trong chăn nuôi chính xác (CA.20.9A), bảo mật mạng lát cắt sử dụng O-RAN (CN25.08) và truyền thông dựa trên ngữ nghĩa (CN25.09). Kết quả của các hoạt động này đã cho ra đời nhiều sản phẩm khoa học công nghệ ứng dụng cao như nền tảng cung cấp nội dung video TVoD, giải pháp giám sát thiết bị DiMS, nền tảng IoT cho nhà thông minh, và các nền tảng đám mây chuyên dụng cho nông nghiệp chính xác và quản lý năng lượng. Chất lượng nghiên cứu của bộ môn được khẳng định qua nhiều công bố trên các tạp chí quốc tế uy tín thuộc danh mục Q1. Tiêu biểu là các công trình của TS. Phạm Mạnh Linh và các cộng sự về co giãn tài nguyên đa cấp cho ứng dụng IoT và mô phỏng hiệu năng cao cho nông nghiệp chính xác, hay các nghiên cứu của TS. Nguyễn Ngọc Tân về mạng IoT tán xạ ngược và thu hoạch năng lượng.
Đội ngũ giảng viên
Giảng viên hiện tại
- TS. Dương Lê Minh (minhdl@vnu.edu.vn) – Chủ nhiệm Bộ môn, Nguyên Phó chủ nhiệm khoa: Cloud Resource management and scheduling, SME Digitalization strategy, Industrial application development
- TS. Trần Trúc Mai (mai.tran@vnu.edu.vn) – Phó chủ nhiệm bộ môn: Web scraping, e-commerce, IoT, cloud computing, software-defined Network (SDN), Network Function Virtualization (NFV).
- PGS. TS. Nguyễn Hoài Sơn – Nguyên Chủ nhiệm Bộ môn: mobile wireless networks, advanced computer networks, Smart home and Internet of Things
- TS. Hoàng Xuân Tùng (tunghx@vnu.edu.vn): Cloud system and applications, Virtual Desktop Infrastructure, Digital Transformation for Manufactures, Security for Virtual Network Environment, IoT and Smarthome Application.
- TS. Phạm Mạnh Linh (linhmp@vnu.edu.vn): Autonomic Computing, Cloud/Fog/Edge Computing, Elasticity, Agrotechnology, Large-Scale Simulation.
- TS. Nguyễn Ngọc Tân (tan.nguyen@vnu.edu.vn): IoT/Cloud/Edge Computing and their applications, Advanced wireless communications, Semantic communications, AI/Deep Learning for wireless communications (Quantum learning, Reinforcement Learning, Federated Learning).
- ThS. Ngô Lê Minh (minhnl@vnu.edu.vn): Vehicle adhoc network (VANET), reliable multicast protocol.
- ThS. Hồ Đắc Phương (phuonghd@vnu.edu.vn): Tính toán lưới, xử lý phân tán, các ứng dụng trên thiết bị di động.
- ThS. Đào Minh Thư (thudm@vnu.edu.vn): Mạng máy tính, Đồ hoạ máy tính
- ThS. Nguyễn Thái Dương (thaiduong@vnu.edu.vn): Quantum reinforcement learning, deep reinforcement learning, optimization, encryption, semantic communication, ORAN
- CN. Vũ Đức Trung (vdtrung@vnu.edu.vn)
Cựu giảng viên
- GS. Nguyễn Văn Ngọ
- NGND. PGS. TS. Hồ Sĩ Đàm – Nguyên Chủ nhiệm Bộ môn
- PGS. Nguyễn Quốc Toản – Nguyên Chủ nhiệm Bộ môn
- PGS. TS. Đỗ Trung Tuấn – Nguyên Chủ nhiệm Bộ môn
- PGS. TS. Nguyễn Đình Việt – Nguyên Phó CN Bộ môn
- PGS. TS. Bùi Thế Duy – Nguyên Chủ nhiệm Bộ môn
- PGS. TS. Ngô Diên Tập
- TS. Nguyễn Minh Trí
- TS. Nguyễn Đại Thọ – Nguyên Phó CN Bộ môn
- TS. Nguyễn Văn Trung
- ThS. Nguyễn Nam Hải – Nguyên Phó CN Bộ môn
- ThS.GVC. Nguyễn Cảnh Hoàng
- ThS. Đoàn Minh Phương.