Các bộ môn và phòng thí nghiệm

Phòng thí nghiệm tương tác người máy

Human-Machine Interface Laboratory

Tháng Mười Hai 4

Lịch sử hình thành và phát triển

Phòng thí nghiệm Tương tác Người-máy được thành lập vào năm 2008, là một trong những đơn vị tiên phong trong lĩnh vực tương tác người-máy và trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam. Ngay từ những ngày đầu, phòng thí nghiệm đã quy tụ được một đội ngũ cán bộ có nền tảng chuyên môn vững chắc và tầm nhìn xa, với những người đặt nền móng như PGS. TS. Bùi Thế Duy, người giữ vai trò trưởng phòng thí nghiệm đầu tiên và sau này là Chủ nhiệm khoa. Cùng với ông, các cán bộ chủ chốt khác như PGS. TS. Phạm Bảo Sơn cũng đã góp phần quan trọng vào việc định hình và phát triển các hướng nghiên cứu cốt lõi của đơn vị. Trải qua hơn một thập kỷ phát triển, phòng thí nghiệm đã không ngừng lớn mạnh cả về quy mô và chất lượng đội ngũ. Hiện nay, đơn vị được dẫn dắt bởi PGS. TS. Lê Thanh Hà, cùng với đội ngũ gồm 2 phó giáo sư, 4 tiến sĩ và 2 thạc sĩ. Một điểm nổi bật là nhiều cán bộ của phòng thí nghiệm đã hoàn thành chương trình đào tạo tiến sĩ tại các quốc gia có nền khoa học công nghệ tiên tiến như Úc, Hà Lan, Ý, và Hàn Quốc, mang về những kiến thức và kinh nghiệm quốc tế quý báu. Đội ngũ hiện tại bao gồm các nhà khoa học uy tín như TS. Ma Thị Châu, chuyên gia về thị giác máy và đồ họa máy tính; TS. Ngô Thị Duyên, tập trung vào tương tác người-máy và trí tuệ nhân tạo; và TS. Tạ Việt Cường, chuyên sâu về học máy. Sứ mệnh của phòng thí nghiệm là tổ chức nghiên cứu và triển khai ứng dụng trong các lĩnh vực tương tác người-máy, xử lý ảnh, đồ hoạ máy tính, đồng thời tích hợp chặt chẽ giữa đào tạo và nghiên cứu khoa học, góp phần thực hiện chủ trương đào tạo phân luồng theo định hướng học thuật và chất lượng cao.

Công tác đào tạo

Công tác đào tạo là một trong hai nhiệm vụ trọng tâm của Phòng thí nghiệm Tương tác Người-máy, được thực hiện song song và gắn kết chặt chẽ với hoạt động nghiên cứu khoa học. Các cán bộ của phòng thí nghiệm tham gia giảng dạy ở cả bậc đại học và sau đại học, phụ trách nhiều môn học cơ sở và chuyên ngành quan trọng trong lĩnh vực khoa học máy tính. Các môn học này không chỉ cung cấp kiến thức nền tảng mà còn cập nhật những xu hướng công nghệ mới nhất, bao gồm Xử lý ảnh, Thị giác máy, Truyền thông đa phương tiện, Học máy, Đồ họa máy tính, Tương tác người-máy, và Thiết kế giao diện người dùng. Đặc biệt, phòng thí nghiệm cũng đi đầu trong việc đưa các lĩnh vực thời sự vào giảng dạy như Học sâu và ứng dụng, Học tăng cường và Lập kế hoạch, và Học máy thống kê. Để hệ thống hóa kiến thức và phục vụ công tác giảng dạy một cách bài bản, các cán bộ đã biên soạn và xuất bản nhiều giáo trình có giá trị chuyên môn cao. Tiêu biểu có thể kể đến “Giáo trình Đồ họa máy tính” do PGS. TS. Bùi Thế Duy chủ biên, xuất bản năm 2009. Tiếp nối đó, PGS. TS. Lê Thanh Hà đã biên soạn “Giáo trình Xử lý ảnh” vào năm 2015. Gần đây, nhằm đáp ứng nhu cầu của chương trình đào tạo hiện đại, một tập thể tác giả gồm PGS. TS. Lê Thanh Hà, TS. Ngô Thị Duyên và TS. Ma Thị Châu đã hoàn thành “Giáo trình Truyền thông đa phương tiện” năm 2025. Cùng năm, TS. Tạ Việt Cường cũng đồng chủ biên “Giáo trình Học máy thống kê”. Thông qua việc giảng dạy và biên soạn tài liệu, phòng thí nghiệm góp phần quan trọng vào việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, có khả năng nắm bắt và làm chủ các công nghệ tiên tiến.

Công tác nghiên cứu

Hoạt động nghiên cứu của Phòng thí nghiệm Tương tác Người-máy tập trung vào ba hướng chính: Thị giác máy tính, Trí tuệ nhân tạo (AI), và Tương tác người-máy (HCI). Các hướng nghiên cứu này không chỉ mang tính học thuật cao mà còn có sự liên kết chặt chẽ với các công nghệ chiến lược quốc gia được xác định trong giai đoạn 2025-2035. Trong lĩnh vực AI, một trong những nhóm công nghệ chiến lược hàng đầu, phòng thí nghiệm đã triển khai nhiều đề tài nghiên cứu về học máy, học sâu và học tăng cường sâu. Các nghiên cứu này đã tạo ra những sản phẩm khoa học công nghệ tiêu biểu, có ý nghĩa thực tiễn lớn. Nổi bật là hệ thống BLife, một sản phẩm ứng dụng AI hỗ trợ giao tiếp cho người liệt vận động thông qua tín hiệu mắt và điện não, đã được cấp bằng sáng chế tại Việt Nam và Hoa Kỳ. Lĩnh vực nghiên cứu này còn được thể hiện qua các công bố khoa học chất lượng cao, như bài báo của TS. Ngô Thị Duyên, NCS. Kiều Hải Đăng và PGS. TS. Lê Thanh Hà về bộ dữ liệu EEG và theo dõi mắt cho bệnh nhân ALS (2024), hay các công trình của TS. Tạ Việt Cường và ThS. Lê Bằng Giang về học tăng cường đa tác tử (2025).

Phòng thí nghiệm cũng đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng công nghệ thực tế ảo/thực tế tăng cường và bản sao số, vốn là các sản phẩm công nghệ chiến lược. Dự án “Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong khôi phục mô hình 3D các di sản văn hoá của Việt Nam và Hàn Quốc” (2021-2024) đã cho ra đời cổng thông tin Disanso.vn và ứng dụng VR Vitage, giúp số hóa và quảng bá di sản văn hóa. Các kết quả này được phản ánh trong công bố về tiêu chí đánh giá chất lượng bản sao 3D của TS. Ngô Thị Duyên, TS. Tạ Việt Cường và các cộng sự (2023). Bên cạnh đó, các sản phẩm như hệ thống theo dõi chuyển động mắt Casd và Readme, hỗ trợ can thiệp cho trẻ tự kỷ và rối loạn đọc viết, cho thấy tiềm năng ứng dụng công nghệ HCI trong lĩnh vực y-sinh học. Các nghiên cứu liên quan đã được công bố trên các tạp chí quốc tế uy tín, ví dụ như bài tổng quan về công nghệ theo dõi mắt hỗ trợ người mắc chứng khó đọc của nhóm tác giả do TS. Ngô Thị Duyên dẫn dắt (2025). Từ năm 2015 đến nay, phòng thí nghiệm còn thực hiện nhiều đề tài quan trọng khác, từ các dự án về môi trường như theo dõi cháy rừng và ô nhiễm không khí sử dụng ảnh viễn thám, cho đến các nghiên cứu lý thuyết nền tảng như kiến trúc máy biến đổi hiệu quả do Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Không lực Hoa Kỳ tài trợ.

Đội ngũ giảng viên

Giảng viên hiện tại

PGS. TS. Lê Thanh Hà (ltha@vnu.edu.vn) – Trưởng PTN: Trí tuệ nhân tạo. Xử lý ảnh. Xử lý ảnh viễn thám. Thị giác máy. Truyền thông đa phương tiện.
TS. Ma Thị Châu (chaumt@vnu.edu.vn): Thị giác máy. Hình học đa ảnh. Phân tích ảnh độ sâu. Đồ họa máy tính.
TS. Ngô Thị Duyên (duyennt@vnu.edu.vn): Tương tác người máy. Thị giác máy. Trí tuệ nhân tạo.
TS. Tạ Việt Cường (cuongtv@vnu.edu.vn): Trí tuệ nhân tạo. Học máy.
NCS. ThS. Kiều Hải Đăng (dangkh_uet@vnu.edu.vn): Xử lý và khôi phục dữ liệu chuyển động. Nhận dạng cảm xúc đa phương thức. Xử lý tín hiệu sinh học.
ThS. Lê Công Thương (thuonglc@vnu.edu.vn): Tính toán trực quan (Visual Computing), Học biểu diễn (Neural representation learning), Xử lý ngôn ngữ tự nhiên (Natural language proccessing)
ThS. Lê Bằng Giang (giangbang@vnu.edu.vn): Học tăng cường hợp tác đa tác tử.
CN. Nguyễn Minh Đức (mducnguyen@vnu.edu.vn): Mạng nơ-ron đồ thị động.
CN. Nguyễn Lưu Tú (nltu@vnu.edu.vn): Trí tuệ nhân tạo, Xử lý ảnh, Thị giác máy
CN. Lê Đức Duy (duyld@vnu.edu.vn): Ứng dụng theo dõi mắt trong công nghệ hỗ trợ. Phân tích tín hiệu sinh học kết hợp.